Mustafa Kemal Atatürk’ün Büyük Taarruz öncesi okuduğu son roman olan Çalıkuşu, Reşat Nuri Güntekin’in eşsiz eseridir. Yarım asırlık ömrüne binlerce kitap sığdıran Atatürk’ün Çalıkuşu romanını bu kadar sevmesinin nedeni neydi?
Savaş bütün hızıyla devam etmekteydi, bir yandan ülkenin kurtuluşu bir yandan kültür alanında devrim yapmak isteyen Atatürk, cephede bile kitaba vakit ayırabiliyordu.
Öyle ki; büyük savaştan sonra yanındaki yaverler silahları koymak için boş sandık ararken, Atatürk’ün kitaplarını koyduğu sandığı boşaltıp, silahları koymak istediler. Bu durumu fark eden Atatürk şöyle dedi:
“Kitaplar kalsın, silahları alın; asıl savaşımız şimdi başlıyor. Kültür savaşı.”
“DÜN GECE GÜZEL BİR KİTAP OKUDUM”
Atatürk’ün Reşat Nuri Güntekin hayranlığı, yazarın sadece iyi romancı olmasından kaynaklanmıyor. Güntekin, aynı zamanda iyi bir eğitimci olduğu için Gazi’nin dikkatini çekiyordu. Bir gece çadırında savaşın seyri üzerine çalışırken masasında Reşat Nuri Güntekin’in Çalıkuşu romanı duruyordu. Kitabı okumaya başlayan Atatürk, sabahın ilk ışıklarıyla birlikte romanı bitirdi.
Çok etkilenmişti, günlerce etkisinde çıkamadı. Sabah uyandığında yaverine “Dün gece çok güzel bir kitap okudum.” dedi.
TÜRK EDEBİYATININ NADİDE ESERİ
Anadolu halkının geri kalmışlığını ve öğrenmeye kapalı olmasını çarpıcı biçimde anlatan Çalıkuşu romanı, Reşat Nuri Güntekin’in o dönemki Anadolu’da devrim niteliğindeydi.
Çünkü Reşat Nuri Güntekin, arı kovanına çomağı sokmuştu bir kere. İlk defa 1922’de tefrika edilmeye başlanan roman, 1923’te yayınlandı. Çalıkuşu kitabı 1937’de ise büyük değişikliklerle tekrar okuru sunuldu.
Yayınlandığında büyük ses getiren Çalıkuşu, diziye ve beyaz perdeye uyarlandı; okurlar tarafından severek okundu. Üzerine asırlar geçmesine rağmen Türk edebiyatındaki nadide yerini korumaya devam ediyor.
KÜLTÜR DEVRİMİNDE ROL OYNADI, ATATÜRK’E İLHAM KAYNAĞI OLDU
Romanı okuyan Atatürk, taşra insanının karanlık dünyalarına isyan ediyordu. İsyan ekmekle çözüm bulunmayacağını da elbette biliyordu. Yapılan devrimler ve inkılaplara bakınca eğime neden bu kadar önem verdiğini bir kez daha görmekteyiz.
Atatürk’e ilham veren kitap; iyi ki var, iyi ki yazıldı…
